To pierwszy od lat taki rok, w ktoóym najlepsze lektury roku minionego publikuję dopiero w lutym. Ale tak się jakoś złożyło, że było o czym pisać i styczeń szybciutko mi się wypełnił. Najwyższa pora by wybrać z tych 97 książek przeczytanych w 2023 najlepsze. Oczywiśćie to zupełnie subiektywny ranking, ale o to w tym chodzi. O mój osobisty odbiór książek. Nawet jeśli jest odmienny od powszechnych not i opinii.
Poniżej podium w kategorii (jak zawsze kolejność przypadkowa):
Literatura faktu/reportaż
Gdynia obiecana – Grzegorz Piątek
Fascynująca i zaskakująca opowieść o budowaniu Gdyni od podstaw oraz marzeniu o idealnym mieście i idealnej Polsce.
„Gdynia obiecana” to opowieść o mieście tworzonym od podstaw, gdzie można było zacząć „z czystą hipoteką”: przezwyciężyć różnice między zaborami, pokonać zacofanie, uciec od narodowych przywar, od wiejskiej nędzy i wielkomiejskiego bezrobocia, zostawić w tyle waśnie etniczne i konflikty klasowe, uniknąć urbanistycznych błędów i historycznych ograniczeń krępujących rozwój innych miast. Tu nowe pokolenie uczyło się nowych umiejętności i zawodów związanych z morzem i międzynarodowym handlem. Tu, niczym w laboratorium, mogła powstać nieobciążona żadną złą ani dobrą tradycją nowoczesna polska miejskość oraz morska polskość. Tu Polska miała uciec do przodu, z wieku dziewiętnastego w dwudziesty. Problem w tym, że w tę podróż zabrała samą siebie.
ODE MNIE: Jedno słowo: Gdynia – i w moim przypadku wszystko jasne. Mam bzika na punkcie tego miasta i jego historii. A jeśli na dokładkę za monografię maista zabiera się tak doskonały autor jak Grzegorz Piątek to lektura jest wielką ucztą. Pokaźna objętościowo zadowoli i nie znuży osoby zakochane w mieście z morza i marzeń.
Finlandia – sisu, sauna i salmiakki – Aleksandra Michta-Juntunen
Poznajcie kraj, w którym policja poszukuje zaginionego Słońca, mieszkańcy świętują Dzień Porażki oraz Dzień Śpiocha i w którym nie ma złej pogody, jest tylko nieodpowiednie ubranie. Tu cisza jest formą komunikowania się, w pracy można chodzić bez butów, a smak lukrecjowych cukierków salmiakki zna (i uwielbia!) każdy.
– Dlaczego w języku Suomi nie ma czasu przyszłego za to w kraju Suomi jest tyle domków letniskowych?
– Czy wszyscy ludzie wynajmujący tu mieszkanie oraz ci, którzy nadmiernie gestykulują, są podejrzani?
– I czy to prawda, że Finowie nie piją w styczniu alkoholu, a umowy biznesowe zawierane przez nich w saunie są najtrwalsze na świecie?
Finlandia to nie tylko sielska, szczęśliwa kraina przykryta ślicznym białym puchem. Zachwycamy się pięknem tutejszej przyrody, a Finów cenimy za spokój, racjonalizm i pragmatyzm, które ułatwiają codzienne życie. Wbrew stereotypom Finowie obdarzeni się niebanalnym poczuciem humoru i lubią śmiać się z siebie. Ich sisu nie jest jedynie ładnie opakowanym „sposobem na szczęście” w postaci leniwego popołudnia z kubkiem kakao. Sisu to nic „w sam raz” – to świadomość, że jeżeli nie będziesz uparcie dążyć do celu, to nic z tego nie wyjdzie.
Wraz z autorką bloga „Fińskie smaki” przyjrzyj się z bliska kontrastom rządzącym w tym niezwykle zróżnicowanym, wielowarstwowym społeczeństwie.
ODE MNIE: Dziwne to podsumowanie roku, bo w wyróżnionych tytułach nie ma ani jednej z literatuiry górskiej za to jest sporo o Skandynawii. Na podium trafiła książka o Finlandii, bo faktycznie ejst w niej coś ponad te inne o Szwecji czy Norwegii. Przepoięknie napisana, ciekawa, przedtswaia kraj w taki sposób, że choć nigdy tam nie bylam od razu się zakochałam. Wielowątkowość nie nuży i porusza chyba wszystko co może zainteresować czytelnika jakimś odległym krajem. To chyba nie dziwi, że znowu w moim przypadku padło na Finlandię, bo w podsumowaniu roku czytelniczego 2020 na podium dostała się inna książka o tym kraju pt: „Kocie chrzciny. Lato i zima w Finlandii” Małgorzaty Sidz.
Sopoty – Tomasz Słomczyński
Sopot powstał zapewne około tysiąca lat temu. Pierwszy raz stał się modny i prestiżowy już w XVI wieku, kiedy zamożni gdańszczanie zaczęli budować tam letnie rezydencje. Sto lat później pojawili się pierwsi patoturyści. To szwedzcy żołnierze urządzający w swoich kwaterach hałaśliwe pijatyki. Minęły wieki, ale pewne rzeczy się nie zmieniły. Miasto, które w XIX wieku oficjalnie zyskało status uzdrowiska, do dziś zmaga się z nadmiarem uciążliwych gości.
Sopot to jednak nie tylko polskie San Remo. Jego kształt i charakter przez stulecia tworzyli kolejni mieszkańcy – polscy, niemieccy, kaszubscy, żydowscy. Wszyscy zostawili w nim swoje ślady, podobnie jak kolejne władze, które kształtują miejski krajobraz. Sopocianie omijają Monciak i rzadko zaglądają na molo. Prawdziwe życie toczy się w bocznych uliczkach, na werandach, blokowiskach, wzgórzach, w sopockim lesie.
Za przewodnika po tym świecie mamy Tomasza Słomczyńskiego – bo Sopoty to również osobista historia autora i jego rodziny, opowieść o niełatwych relacjach z miastem, fascynacjach i rozczarowaniach, odejściach i powrotach.
ODE MNIE: Tak się złożyło, że na podium za rok 2023 są dwie książki o miastach wchodzących w skład Trójmiasta. Sopot fascynuje mnie głownie pod kątem architektury ale tym razem Autor prowadzi nas przez jego historię i to mocno otworzyło mi czy na losy sopocian, z różnych stron kraju i tego co dzialo się tam przed, w trakcie i po II wojnie światowej. Doskonała lektura o nieznanych stronych życia w tym mieście.
Poniżej wyróżnienia w tej kategorii (nie mogłam w tym roku ograniczyć się do 3 wybranych):
Nie jestem twoim Polakiem – reportaże z Norwegii – Ewa Sapieżyńska
To reportaż, opowieść o Polakach, największej mniejszości narodowej w Norwegii, która rzadko jednak dochodzi do słowa w debacie publicznej w tym kraju.Własna historia autorki i rozmowy z wieloma innymi osobami, które przez ostatnie lata przeprowadziły się z Polski do Norwegii – artystami, budowlańcami, naukowcami, himalaistami. To rzecz o migracji, o Polsce i o Norwegii, o uprzedzeniach i rasizmie, ale również o solidarności i empatii, o prawach pracowniczych i o spotkaniach między ludźmi, które pozwalają nam zobaczyć się nawzajem bez etykietek.
ODE MNIE: Książka otworzyła mi oczy na środowisko Polaków w Norwwegii. Zupełnie noe spojrzenie na ten kraj i postrzeganie w nim naszych rodaków.
Moja Islandia – Magdalena Anna Węcławiak
Islandia – mała wyspa z wielką osobowością, garstka ludzi z ogromnym potencjałem i niegasnącą energią. Znaleźć tu można wszystko, o czym turysta sobie tylko zamarzy. Powiedzenie „dla każdego coś miłego” sprawdza się tutaj w stu procentach.
Weekendowe huczne nocne życie, knajpki z żywą muzyką, niezliczona ilość kawiarni oferujących pyszne islandzkie specjały i aromatyczną kawę. Lasy pełne jagód i grzybów, parki troli i elfów – wierzy w nie ponad połowa Islandczyków – ocean zamieszkały przez pojawiające się co chwilę na jego powierzchni wieloryby i orki, ośnieżone szczyty gór, bulgoczące błota, gorące źródła, wybuchające gorącą parą gejzery i huczące wodospady.
Islandia – koniec świata na wyciągnięcie ręki. Niewiele ponad trzy godziny lotu wystarczy, aby zobaczyć na własne oczy rzeczy niewyobrażalne i przeżyć to, co wydaje się niemożliwe.
ODE MNIE: Wspaniałe i bardzo osobiste podejście do opisania kraju, który zachwycił Autorkę. Takiej lektury się spodziewałam i nie zawiodłam.
I cóż że o Szwecji – Natalia Kołaczek
Co to jest „syndrom Bullerbyn”? Jak dogadać się z małomównym Szwedem? Czego potrzebuje do szczęścia przeciętny mieszkaniec kraju, w którym, jak mawiają złośliwcy, lato trwa jeden dzień? Czy to prawda, że król Karol XVI Gustaw w trosce o środowisko naturalne zakaże swoim krajanom używania wanien? Jak w praktyce wygląda słynne szwedzkie równouprawnienie?
Autorka odpowiada na te pytania, oprowadzając czytelnika po galerii utopijnych portretów jednego z najszczęśliwszych narodów Europy, w otoczeniu stereotypowych łatek i etykiet przypisywanych Szwedom, jak również pośród krytycznych przedstawień w krzywym zwierciadle. Wszystko po to, żeby lepiej poznać Szwecję i jej mieszkańców. Czy dzieli nas coś więcej niż Bałtyk?
ODE MNIE: O Szwecji jak i innych skandynawskich krajach mogę czytać dużo i często. Ta książka o Szwecji to jedna z wielu, która zachwyca i przedstaia ten kraj od ciekawej strony.
Poniżej podium w kategorii (kolejność przypadkowa):
Literatura faktu związana ze zwierzętami
Kotografia w jednym pazurku _ Monika Małek
Nie wiesz, co zrobić, żeby kot nie odwracał się ogonkiem do aparatu?
Ta książka jest dla ciebie. Filemon weźmie cię za łapkę i poprowadzi przez zakłaczone labirynty kotografii. Wymiauczy, jak zdobyć sympatię kota, zrobić ostre zdjęcie czy nauczyć kota przybijania piątki. Jeśli wiele razy mówiłeś, że nawet nie wiesz, czego nie wiesz – tutaj znajdziesz odpowiedzi na niezadane pytania. Filemon, chociaż na co dzień jest nieustępliwym kocurem, o przysłonie i innych, nie tylko technicznych zagadnieniach pruczy do ucha bardzo czule i tylko czasem wyciąga pazurek, by przypomnieć ci, że nie tędy droga. Kreatywność zaś w tobie rozbudzi Blania i krok po kroku pokaże, jak zrobić zdjęcie kotków liżących szybę czy jadących na wakacje!
Tak brzmi opis książki napisany przez Matkę. A ja ci powiem, że… TO JEST NASZA KSIĄŻKA! CZŁOWIEKI! MAM niecałe 8 lat i już napisałem swoją pierwszą książkę. No dobra, Matka i Blania też miały w tym swój udział. Poświęciliśmy wiele miesięcy na pracę nad książką. Musiałem zrezygnować z długich drzemek, a Blania z polowania na muchy. Wszystko to po to, żeby napisać dla was książkę. Często pytacie Matki: Jak robić takie zdjęcia jak ty? Co zrobić, żeby kot nie odwracał się dupką do aparatu?
Ta książka jest odpowiedzią na wasze pytania! Z pierwszej części dowiesz się o co chodzi z tym ISO, przysłoną, czy czasem naświetlania. W drugiej opowiadam wam jak ważna jest znajomość kota i co w sumie pod tym słowem znajomość się kryje. W trzeciej i czwartej części to Blania przejmuje stery i krok po kroku, łapka za łapką miauczy wam jak zrobić doskonałe kocie zdjęcia.
ODE MNIE: Kocie fotogrfaie Moniki w mediach społecznościowych uwielbiam od lat. Miałam to szczęście, że Autorka robiła fotosesję mojemu poprzedniemu kotu. Zostały na pamiątkę wspaniałe zdjęcia. Ta lektura zmobilizowała mnie do eksperymentowania z fotografią kotów i nauczyla sporo o aparacie i osiąganiu określonych efektów na zdjęcaich. Lektura sprawia, że wpadamy po uszy w nową pasję i latamy z aparatem po domu 🙂
Weterynarz na dyżurze – Gareth Steel
Idealna lektura dla czytelników Będzie bolało oraz Pamiętnika początkującego psychiatryJak wielkie czuje się wzruszenie, gdy podczas porodu z komplikacjami tchnie się życie w płuca nowo narodzonego cielaka?Jak to jest patrzeć na kota, który mimo że nie miał szans na przeżycie, budzi się w ramionach swojego właściciela?Jak smakuje zwycięstwo, gdy po kilku godzinach odchodzi się od stołu operacyjnego, a pacjent zaczyna merdać ogonem? CZY WIESZ, W CZYJE RĘCE ODDAJESZ ŻYCIE SWOJEGO PUPILA? Gdy zabierasz do domu swojego czworonożnego przyjaciela, drzwi gabinetu zamykają się za tobą z łoskotem. Wybawca twojego zwierzaka ma wreszcie chwilę, by odpocząć po dniu wypełnionym emocjami. To czas, w którym musi ochłonąć po tym, jak informował pogrążonych w bólu właścicieli, że ich psi przyjaciel musi zostać uśpiony. Czy myśli o chwilach, gdy mierzył się z narowistym koniem? Czy wspomina, jak przeprowadzał precyzyjną operację na małej myszce? Czy bywa sfrustrowany, zagubiony? I jaką cenę płaci za swoją pasję? Pełna brytyjskiego humoru opowieść o desperackich działaniach, które podejmujemy z miłości do zwierząt.
ODE MNIE: Recenzję z tej książki znajdziecie na Latarnicy:
Kot na szczęście – Kot Nieteraz
Nowy tom przezabawnych opowieści o najbardziej typowym kocie internetu i bohaterze bestsellera: Typowy kot. Czyli jak wytrzymać z ludźmi. Nie ma to jak być kotem. Nie trzeba niczego musieć.Nie wszystkim się tak w życiu poszczęściło, żeby się urodzić kotem. Tacy ludzie na przykład. Ci to dopiero mieli pecha! I teraz cały czas muszą coś zmieniać.Beata na przykład ciągle zmienia kolor sierści na głowie. Zmienia pory karmienia, zwłaszcza w miesiącu dieta. Zmienia ubranie na noc. Przedziwne. Ale to wszystko nic w porównaniu z deklaracją, że zmieni swoje życie. Jakby zupełnie nie pomyślała, że zmiana może być także na gorsze. Bo kotem przecież nie zostanie! To doprawdy dość smutne.Będę musiał jej jakoś pomóc. W końcu to mój człowiek, a o ludzi też czasami warto się zatroszczyć. Bo kto o nią zadba? Przecież nie Pies. Ani tym bardziej ten drugi geniusz, Adrian.
ODE MNIE: Uwielbiam ten cykl! „Kot na szczęście” to trzeci tom i jest coraz lepiej. Dla zwierzolubów psich i kocich jazda obowiązkowa. Humor na każdej stronie i bardzo bliskie życiu każdemu kto dzieli dom z psem lub kotem a może i obiema gatunkami. Poprawi zły humor i rozjaśni każdy dzień.
Recenzję z tej książki znajdziecie na Latarnicy:
Poniżej podium w kategorii (kolejność przypadkowa):
Literatura w tematyce muzycznej / biografie / wspomnienia
Surrender – Bono
Kariera Bono, jednego z najbardziej kultowych artystów świata muzyki, jest obszernie udokumentowana. Jednak w książce SURRENDER Bono po raz pierwszy opowiada własnymi słowami o swoim niezwykłym życiu i ludziach, z którymi je dzielił. Wspomina, jak wkrótce po stracie matki poznał swoją przyszłą żonę oraz członków kapeli. Zabiera nas w niezwykłą podróż, która uczyniła z U2 jeden z najbardziej wpływowych zespołów rockowych świata. Bono opowiada też o dwudziestu latach działalności na rzecz walki z AIDS i ubóstwem. Z poczuciem humoru i głęboką autorefleksją rozlicza się z życiem, wiarą, rodziną i przyjaciółmi, którzy wspierali go, rywalizowali z nim i kształtowali.
ODE MNIE: U2 pierwszy raz usłyszałam i zobaczyłam w roku 1985. Wtedy to w ucho wpadł mi ich słynny kawalek „Pride”. Przez całe moje życie ta grupa byla gdzieś moją muzyką w tle – czasami bliżej, czasami dalej choć zdecydowanie wolę wczesne U i ich piersze płyty. I postać Bono w tym wszystkim była ważna. Jedna z najlepiej napisanych biografii, muzycznych jakie czytałam. Cudowna opowieść o Irlandii i grupie przyjaciół którzy od zera podbili świat i wypełnili stadiony stając się ikoną muzyki.
To już moje ostatnie życie – Misiek Koterski
Od czternastego roku życia zażywał narkotyki. W liceum zamiast do szkoły chodził do klubów, gdzie zaprzyjaźnił się z lokalnymi gangsterami. Parę dni przed maturą pilnował ojca, żeby ten nie zapił się na śmierć. Po sukcesie filmu Dzień świra, w którym zagrał Sylwusia, nie było lepiej. Na każdą imprezę przychodził naćpany lub pijany. Były sytuacje, których nie miał prawa przeżyć. Lubił się leczyć, jeździł do ośrodków dla uzależnionych, chodził na terapie, na mityngi. Robił to w jednym celu: aby się „podreperować”, żeby potem „lepiej się zażywało”. Nikt nie wierzył, że uda mu się wygrać z uzależnieniami. Nawet on sam.
Co stało się w jego życiu, że dzisiaj jest „czysty”? Mówi o tym wprost: „to dar od Boga”.
Pół życia zajęło mu wychodzenie z uzależnień. Wie, że to jego ostatnia szansa. Pomaga mu świadomość, że jego syn Fryderyk jest pierwszym Koterskim, który urodził się w trzeźwej rodzinie.
To już moje ostatnie życie jest niezwykle szczerą rozmową o życiu, uzależnianiach, wychowaniu w rodzinie obarczonej od pokoleń nałogami, o sławie i jej mrocznych stronach. Ale również o miłości, łasce, Bogu i życiu „na trzeźwo”.”Przeleciał mi przed oczami film z życia i zrozumiałem, że jak dzisiaj się nie zatrzymam, to już nigdy nie powtórzy się taka szansa. Umrę tu samotnie. Zaćpam się, zapiję, zachleję na śmierć. To będzie mój koniec.”
ODE MNIE: Michał Koterski wkurzał mnie w okresie swoich medialnych szaleństw, nie rozumiałam jak można tak nisko upaść, znałam go z licznych skandali i stylu życia na całość z alkoholem i narkotykami w tle. Ta książka mocno mną potrząsnęła i jest doskonała nawet gdy nie ma się jakiegoś emocjonlanego stosunku do bohatera i nie zna wszystkich filmów, w których zagrał. Doskonała i prawdziwa do bólu.
Nielekarz czyli jak wyleczyłem się z medycyny – Adam Kay
Książka „Będzie bolało” okazała się fenomenem wydawniczym stulecia. Znalazła miliony czytelników, spośród których co najmniej pięćdziesięciu uznało ją za genialną. Na jej podstawie nakręcono serial telewizyjny. Jest jednak zaledwie częścią pewnej dłuższej, skomplikowanej historii… Oto i ona!
„Nielekarz” to prześmieszna, przejmująca i szokująca opowieść o tym, co dzieje się, gdy doświadczony lekarz postanawia odwiesić stetoskop na kołek, ale medycyna nie chce dać mu spokoju. To zaskakujące epizody z życia w szpitalnych murach i poza nimi spisane przez jednego z najbardziej utalentowanych brytyjskich autorów. To niepowtarzalna okazja, by przenieść się do czasów dawnej pracy Adama Kaya i zrozumieć, dlaczego rany, jakie po sobie pozostawiła, tak długo się goją. To humor ostry jak skalpel i szczerość, która chwyta za serce. Taki właśnie jest „Nielekarz”.
ODE MNIE: Wybrałam „Nielekarza”, bo chyba faktycznie zrobiła na mnie największe wrażenie, ale również polecam jego słynne „Będzie bolałó” oraz „Świąteczny dyżur”. Co ciekawe Autor ma polskie korzenie rodzinne.
Opisy książek pochodzą głównie z serwisu lubimyczytac.pl
Fot. główna – pexels.com