Ze starej prasy [89]
Każdy miłośnik naszych latarń ma takie skojarzenia, że jak słyszy nazwisko Stefana Żeromskiego to od razu widzi kilka miejsc na naszym wybrzeżu bardzo związanych z pisarzem. Należą do nich m.in. Orłowo w Gdyni, przylądek Rozewie z latarnią im. Stefana Żeromskiego oraz Hel .
Dziś chciałabym sięgnąć do 12 numeru biuletynu "Jantarowe Szlaki" z 1964 roku wydawanego przez PTTK. Ten numer poświęcony był właśnie sylwetce pisarza w związku ze setną rocznicą jego urodzin.
Warto przeczytać całość (to tylko 43 strony) w jakiejś wirtualnej bibliotece. Ja prezentuję poniżej okładkę, mapkę z miejscami pobytu pisarza na wybrzeżu, spis treści, latarnię Rozewie z okresu odwiedzin jej przez Żeromskiego (na zdjęciu na pierwszym planie wycieczka i latarnik Leon Wzorek), fragment tekstu o Żeromskim w Rozewiu oraz powiększona winieta "Jantarowych Szlaków", której symbolem graficznym jest właśnie charakterystyczna sylwetka latarni Rozewie I.
Ze starej prasy [88]
Dziś sięgamy w przeglądzie starej prasy do archiwalnego numeru tygodnika "Ziemia". A konkretnie do nr 17 z 25 kwietnia 1914 roku. Pełna nazwa czasopisma brzmiała: "Ziemia. Tygodnik Krajoznawczy Ilustrowany". Na stronie 10, pod nagłówkiem "Z naszych krajobrazów" pojawiła się fotografia latarenki Westerplatte w gdańskim Nowym Porcie. Podpis pod zdjęciem brzmi:
Nowy Port pod Gdańskiem z latarnią morską. Fot. ze zbiorów Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego
Poniżej okładka przednia i tylna, rozkładówka z latarnią i zbliżenie na samą fotografię.
Ze starej prasy [87]
Dziś prasa nie tak klasycznie stara, ale jednak rok wydania 2009 to już 12 lat wstecz. W "Vademecum turysty. Gwiazda Północy" - wakacyjnej gazetce informacyjnej dla wczasowiczów w Jastrzębiej Górze - w nr 1 z 2009 roku ukazał się artykuł o latarni Rozewie.
Poniżej okładka i str 4 z artykułem o rozewskiej latarni
Poniżej powiększenie artykułu
Ze starej prasy [86]
Dziś nie tak bardzo dawna publikacja, bo z końcówki lat 70-tych XX wieku. Ukazywała się wtedy Ilustrowany Magazyn Turystyczny ŚWIATOWID. Przedstawiany dziś artykuł pt. "Polski Nordkapp" ukazał się w numerze wrześniowym 1979 roku.
Poniżej okładka, rozkładówka z artykułem i zbliżenie na strony i tekst. Autorstwo tekstu zostało podpisane HAK, a zdjęcia wykonał Wojciech Wróblewski.
Ze starej prasy [85]
Dziś robimy skok w końcówkę lat 70-tych. Bardzo popularne było wtedy czasopismo "Panorama". Sama pamiętam jak ten tytuł pojawiał się regularnie w moim domu rodzinnym.
W numerze 8 z 25 lutego 1979 roku ukazał się artykuł pana Jerzego Ringera pt. "Światła Rozewia" (podejrzewam, że to ten sam Autor, który wydał w latach 70-tych XX wieku sympatyczną książeczkę dla dzieci pt. Latarnie polskiego wybrzeża).
Zdjęcie zdobiące tekst przedstawia latarnię Rozewie I jeszcze przed podwyższeniem i z okresu gdy jej elewację zewnętrzną porastała roślinność.
Poniżej okładka i strona z całym artykułem oraz powiększenie artykułu.
Ze starej prasy [84]
Styczeń to wciąż taki okres poświąteczny więc idealnym tekstem archiwalnym na ten czas będzie artykuł z "Małego dziennika" z 24-25 grudnia 1938 roku. Na stronie 6 ukazał się tekst podpisany jedynie jako [sz] : "Zima w pustelni polskiego latarnika. Przez zaspy na wigilię do największej w Europie latarni morskiej".
Poniżej fragment kolorowej okładki, dalej okładka i strona z artykułem oraz dwa wycinki z tym tekstem.
Ten artykuł przywołał mi w pamięci zimowe ujęcie Rozewia I na kartce pocztowej wydanej w latach 70-tych XX wieku. Artykuł z "Małego Dziennika" ukazał się w roku 1938 czyli kierownikiem latarni był legendarny Leon Wzorek. Poniżej dopełnienie fotograficzne ode mnie do tego artykułu.
Ze starej prasy [83]
Skoro dwa dni temu odnotowała 149 rocznicę zapalenia światła na latarni Jastarnia Bór to warto przypomnieć że w 1937 roku podczas swojego letniego pobytu na Półwyspie Helskim Prezydent Ignacy Mościcki odwiedził latarników w Borze.
O tym fakcie wspomina artykuł z Gazety Gdańskiej z 18 sierpnia 1937 roku (nr 189). Poniżej okładka, strona z artykułem i wycinek z artykułem.
Poniżej artykuł:
Ze starej prasy [82]
Ilustrowany tygodnik "Latarnia morska" ("Przez morze do mocarstwa") nr 4 z 29 kwietnia 1934 roku zamieścił na okładce uroczą i nastrojową fotografię z latarnią Rozewie I. Jest to nawiązanie do dwustronicowego artykułu ze stron 4-5, który napisał Alfred Świerkosz. Ilustrowany zdjęciem latarnika oraz soczewki tekst - nosi tytuł "Tam gdzie błyska światło latarni im. Stefana Żeromskiego".
Poniżej okładka z zdjęciem latarni Rozewie I oraz powiększenie z tym kadrem.
Poniżej strony 4-5 z artykułem o Rozewiu.
Ze starej prasy [81]
W wakacyjnym numerze "Panoramy Północy" z 8 lipca 1973 roku ukazał się artykuł Andrzeja Malinowskiego "Błyski nad Rozewiem".
Poniżej okładka gazety oraz strona z tym ilustrowanym tekstem.
Fot. aukcyjne
Ze starej prasy [80]
W 1936 roku w gazecie "Kaszuby" (dodatku regionalnym do "Gazety Kartuskiej") ukazała się notka na temat Stefana Żeromskiego i jego pobytu w latarni Rozewie I pt. "Nowy przyczynek do dziejów latarni morskiej w Rozewiu". Notka pochodzi z nr 10 (17 października 1936 r.)
Na tej samej stronie jest też informacja o ochronie lasów bukowych na Przylądku Rozewie oraz o zabytkowych kotwicach gromadzonych wokół latarni w Helu.
Poniżej winieta tego numeru gazety, cała strona 8 z informacjami z Kaszub oraz powiększenie notki o Rozewiu i Żeromskiem.
Ze starej prasy [79]
Dziś w cyklu archiwalnej prasy sięgam do "Gazety Gdańskiej" z 1935 roku. W numerze 150 z 8 lipca 1935 roku a więc na początku wakacji ukazała się notka prasowa wyjaśniająca różne genezy nazwy "Rozewie".
Poniżej winieta gazety
Tak w roku 1935 wyjaśniano nazwę popularnego miejsca odwiedzin podczas wakacyjnych wycieczek:
Jako uzupełnienie do tego tekstu dołączam widok na przylądek w latach 30-tych XX wieku, tablicę nadając latarni Rozewie I imię popularnego pisarza oraz widok na latarnię od strony drogi. Zdjęcia 1-3 - fotopolska.eu, zdjęcie 4 - z archiwum rodzinnego Justyny Wajnikonis-Maciejewskiej, fotografię wykonał Stanisław Wajnikonis
Ze starej prasy [78]
Dziś w przeglądzie starej prasy artykuł z "Żeglarza - miesięcznika dla młodzieży poświęconego pracy na morzu". Tekst pana Witolda Zubrzyckiego ukazał się w nr 3 z 1948 roku w cyklu Życie portów. jego tytuł to "Uwaga! Boja na kursie" i znajduje się na stronach 43-44.
Poniżej okładka oraz strony 43 i 44 z artykułem, na koniec powiększony fragment wymieniający czynne w tym czasie latarnie morskie.
Ze starej prasy [77]
Dziś w archiwalnym cyklu prasowym nr 7 (rok IV, 1933 rok) czasopisma "Wiarus" (organ korpusu podoficerów wojska lądowego i marynarki wojennej), w którym ukazał się artykuł "Latarnie morskie" z fotografią Rozewia I i przekrojem przez latarnię.
Poniżej okładka, strona z artykułem oraz powiększenie na fragmenty o latarniach i ilustracje.
Interesujące jest końcowe zdanie wymieniające nasze latarnie na rok 1933. Cytuję: "[...] Na polskim wybrzeżu jest ich (latarni) pięć: Rozewie, Jastarnia, Bór, Hel i Oksywie".
Fot. aukcyjne
Ze starej prasy [76]
Pierwszy wpis kwietniowy z tego cyklu sięga do tytułu prasowego z lat 30-tych XX wieku.
W "Kurierze porannym" z 31 lipca 1932 roku (nr 205) - tygodniowym dodatku ilustrowanym opublikowano artykuł o naszym wybrzeżu prezentując m.in. wizerunek helskiej latarni morskiej.
Poniżej winieta tej gazety
Poniżej fragment strony ze zdjęciem latarni oraz powiększenie kadru z helską blizą
Ze starej prasy [75]
W dzisiejszym odcinku cyklu przeglądu starej prasy sięgamy po tytuł, który pojawia się tu po raz pierwszy. "Tygodnik morski" w nr 31 (584) z 3 sierpnia 1969 roku publikuje artykuł o dynastii latarników z Niechorza - rodzinie Śmigielskich. Jego tytuł to po prostu "Latarnicy".
Poniżej okładka numeru 31, winieta oraz sam artykuł.
Ze starej prasy [74]
Dziś w cyklu przeglądania starej prasy rarytasik. Tygodnik Ilustrowany "Latarnia morska" w 6 numerze z 4 marca 1934 roku publikuje artykuł na temat katastrofy duńskiego okrętu "Tempo" na wysokości Karwi, gdzie ostatecznie jednostka wylądowała na plaży.
Ogromnie ważną rolę w akcji ratunkowej odegrała latarnia morska Rozewie i czujny jej kierownik latarnik Leon Wzorek. Poniżej okładka i strona z artykułem oraz sam artykuł wraz z fotografią latarnika. Poniżej trzy fotografie statku, na ostatniej postać oznaczona krzyżykiem - Leon Wzorek.
Fot. 3 x Narodowe Archiwum Cyfrowe
Ze starej prasy [73]
Dziś sięgam do starego numeru czasopisma "Zbliżenia - tygodnik słupski". Nie jest to numer przedwojenny, po które często tu sięgam ale zwiera interesujący artykuł o latarni i latarnikach z Jarosławca.
Artykuł Józefa Naróć pt. Saga rodu latarników ukazał się na 4 stronie w 30 numerze pisma z 24 lipca 1980 roku.
Ze starej prasy [72]
Dziś artykuł o Półwyspie Helskim i Kaszubach w wydanej w 1928 roku "Gazecie dla kobiet". Tekst zdobi m.in. fotografia przedwojennej helskiej latarni morskiej i jest ona również wspomniana.
[...] wybiegł w morze (półwysep) - patrzy i czeka i trzyma straż, zaś niejako oczami półwyspu - jest latarnia morska na samym końcu, połyskująca wieczorami ostrzegawczym ogniem dla okrętów.
Autorką tekstu jest Marja Dąbrowska-Beerowa. Tekst ukazał się w nr 8 z sierpnia 1928 roku. Gazeta była wydawana w Poznaniu.
Artykuł ma bardzo pozytywną wymowę na temat ziem i miejscowości na półwyspie, zachęca do przyjeżdżania i korzystania z pięknych terenów i gościnności Kaszubów.
Poniżej winieta, okładka, artykuł i powiększony fragment ze zdjęciem latarni.
Ze starej prasy [71]
Dziś trochę temat "nieprasowy" ale wydawniczy i jednak z prasą powiązany. Przepiękne zdjęcie główek portowych (latarenek) portu Gdynia znalazło się w kalendarzu na rok 1933 wydanym przez Ligę Morską i Kolonialną.
Co to ma wspólnego z prasą? Otóż organizacja ta wydawała od 1924 roku miesięcznik "Morze" znany wszystkim miłośnikom żeglugi, latarnictwa i wybrzeża.
Liga Morska i Kolonialna była organizacją społeczną założoną w roku 1918 pod nazwą Stow. Pracowników na polu Rozwoju Żeglugi „Bandera Polska”, od 1919 Tow. „Liga Żeglugi Polskiej”, 1924–30 Liga Mor. i Rzeczna, od 1930 Liga Morska i Kolonialna.
Popularyzowała zagadnienia morskie i wychowanie morskie młodzieży; wydawała „Morze”; propagowała ekspansję kolonialną w Afryce.
Liczby robią wrażenie! W 1939 roku liczyła ok. 990 tys. członków. Niestety z powodu sytuacji w Europie w 1939 roku zaprzestała działalności. Reaktywowała się już w 1944 roku pod nazwą Liga Morska, by ulec likwidacji w 1953 roku.
Ciekawe czy ktoś z was ma w domu jakiś archiwalny przedwojenny kalendarz wydany przez Ligę.
Fot. aukcyjne
Ze starej prasy [70]
Dziś w cyklu szperającym w przeszłości i poszukujących w starej prasie informacji latarnianych natrafiłam na 296 numer "Kuriera Poznańskiego" z 1 lipca 1933 roku, który opisuje wydarzenie z 29 czerwca 1933 roku kiedy to w murach latarni Rozewie wmurowano pamiątkową tablicę i nadano jej imię wielkiego pisarza Stefana Żeromskiego. Notka prasowa znalazła się na stronie 2 wydania.
Poniżej winieta gazety z 1933 roku i powiększona notka prasowa na temat tablicy na latarni Rozewie
Poniżej tablica z Rozewie ufundowana na wniosek Ligi Morskiej i Kolonialnej, fot. zbiory NAC
