Latarniane unikaty [7]

Dziś mam dla wielu miłośników latarni prawdziwy UNIKAT, takie rzadkie ujęćie niemal się nie trafia i nigdy nie miałam pojęcia o tym, że istnieje a jednak... Na facebookowym forum o historii Choczewa i okolic wstawiono fotografię  opisaną jako 1904 rok (niestety nie udzielono mi odpowiedzi skąd ona pochodzi) z okresu początków budowy latarni morskiej STILO. Ledwo można rozpoznać charakterystyczne cechy tej wieży. Oto ten kadr:

Rownież na facebookowej stronie - tym razem na profilu p. Szymona Redlina (kiedyś sołtys Jastrzębiej Góry a dziś radny sejmiku województwa pomorskiego) znalazłam stare unikalne zdjęcia z okolic Lisiego Jaru obejmujące "autostradę ku słońcu" oraz w tle latarnie Rozewie I i Rozewie II z lat przedwojennych. Autostrada wiodąca z Wladysławowa ku Karwi ma już gotowe plany na wykonanie nowej nawierzchni (służy nam i liczy już 94 lata) i najwyższty czas na jej odnowienie. Tu również nie podano źródła zdjęć.

Na koniec przedwojenna  kartka pcztowa z latarnią w Ustce - piękne i jakże wyraźne ujęćie. Fot. aukcyjna


Latarniane unikaty [6]

W dzisiejszym odcinku zapanuje zdecydowana różnorodność tematyczna bo prezentowane zdjęcia będą dotyczyć Helu, Jastarni i całego półwyspu helskiego.

Na początek fragement unikalnej starj mapy.

Fragment szwedzkiej mapy Morza Bałtyckiego autorstwa Nilsa Strömcrona (1664-1740) z 1737 roku.
Spośród miejscowości Półwyspu na mapie zaznaczono Jastarnię (Axternis) i Hel (Heel). Wskazano na niej też miejsca, w którym znajdowały się ruiny Starego Helu, lokalizację latarni morskiej w Helu (jako Fyrbåk) i samego Rozewia opisanego jako Referhoft.
Mapkę publikuję ze strony Dawna Jastarnia na facebooku, a tam podano źródłó: Biblioteka Narodowa Francji.

Poniżej unikalne zdjęcie lotnicze helkskiej latarni morskiej z okresu tuż przed II WŚ (dziś już nieistniejąca)- zdecydowanie rzadsze są ujęćia z krótkiego okresu czasu gdy była pomalowana w poziome pasy. W opisie zdjęcia podano przedział czasowy 1935-1939.

Fot. serwis fotopolska.eu

Jako uzupełnienie do "pasiastego" okresu malowania latarni w Helu dwa zdjęcia - na kolorowym krowa wypasana przy latarni.

fot. aukcyjne

Będąc w Helu nie sposób pominąć jednego z moich ulubionych nieistniejących już obiektów - pensjonatu "Polonja" od strony zatoki (dawniej helski kurhaus). Wreszcie udało mi się trafić na unikalną fotogrfaię z wnęrza tego obiektu a konkretnie sali jadalnej.

Poniżej ujęcie lotnicze ukazujące położenie pensjonatu., 1928 rok

Fot. serwis fotopolska.eu / NAC

A poniżej zbliżenie na część jadalną od zewnątrz i wewnątrz.

Kurhaus lata 30-te.

Fotografie ze strony Muzeum Helu na facebooku.

W helksim kurhausie chętnie spędzano lato. Ponizej 3 archiwalne fotografie przedwojenne.

Na koniec nie latarniana, ale ciekawostka z samej Jastarni. Warto to miejsce odwiedzić i dziś ( ja byłam tam w 2018 roku), a poniżej archiwalne ujęcie Cmentarzowej Góry.

Fot. ze strony Dawna Kastarnia na facebooku

Współczesny wygląd tego mieksca jak i odrobinę historii znajdziecie w archiwalnym wpisie na Latarnicy, zapraszam:

https://latarnica.pl/2019/11/11/wakacje-2018-20-cmentarzowa-gora/


Latarniane unikaty [5]

Inspiracją do dzisiejszego wpisu są dwie fotografie. Jedna związana ze Świnoujsciem, a druga z Jastarnią. Więc dzieli je sporo kolometrów - niemal cała nasza linia brzegowa. Zacznimy od latarnia najdalej wysuniętej na zachód naszego kraju.

ŚWINOUJŚCIE

Poniższa fotografia ukazała się w lipcu tego roku  na facebooku na stronie latarni świnoujskiej.

Administratorzy strony napisali o niej:

[...] Ciekawy jesienny pejzaż ze Świnoujścia- z falochronu wschodniego. Autorem obrazu jest Guido Hampe, niemiecki pejzażysta urodzony w 1839 roku w Berlinie. Większość jego prac to pejzaże górskie. Prezentowany "morski" pejzaż to wyjątkowa tematyka u tego berlińskiego malarza.
Obraz powstał około 1875 roku. To oczywiście olej na płótnie o długości około 1 metra i wyjątkowej, szerokiej ramie z epoki. Gdy się przyjrzycie zobaczycie, że na obrazie zastosowano tzw. impast- autor nałożył w kilku miejscach grubą, wypukłą warstwę farby by zaakcentować światło. Królową pierwszego planu jest "Czarna Wdowa"- jedna z pierwszych latarń morskich w Świnoujściu (rozebrano ją pod koniec XIX wieku bo zastąpiła ją nowa stawa nawigacyjna - gdy przedłużono falochron). Dla mnie najbardziej zaczarowani są oczywiście krzątający się na falochronie rybacy. Obraz będzie na sprzedaż- parę lat temu można było go kupić na aukcji za... 450 euro.

Poniżej dla dopełnienia tematu z mojej strony wizerunek "Czarnej Wdowy" na starej kartce pocztowej oraz sztych z jej sylwetką (plus powiększenie gdzie widać jej sylwetkę wyraźniej).

JASTARNIA

Drugim unikalnym zdjęciem jest fotografia, którą wypatrzyłam na profilu facebookowym Dawna Jastarnia, zdjęcie pochodzi z polska-org.pl

Została opisana następująco:

Fotografia przedstawiająca port i fragmentem zabudowy Boru wykonana z latarni morskiej między majem a sierpniem 1939 r.

Zdecydowanie w tamtym czasie inaczej nie dałoby się wykonać takiej fotografii żeby panoramę Jastarni widzieć z takiej wysokości. Wspomniana latarnia to krótko istniejąca wieża o konstrukcji ażurowej kratownicy istniejąca rok i zburzona po wybuchu II WŚ. Poniżej ta latarnia w 1939 roku, na pierwszym planie Dom Zdrojowy, fot. Alfred Świerkosz/NAC (wersja kolorowana z fb)

 

Latarnia stała w tym miejscu co jej współczesna następczyni, malowane na żółto śruby u podnóża latarni to miejsca kotwiczenia tej przedwojennej. Każdy kto podejdzie do samego płotu nie przegapi ich.

Poniżej widok na tą latarnię (fragment kartki pocztowej ze zbiorów Latarnicy) od strony portu - widać jak górowała nad zabudową przedwojennej Jastarni.

Śruby kotwoczące ją do podłoża możecie zobaczyć w archiwalnym wpisie z 2020 roku:

https://latarnica.pl/2020/09/07/70-te-urodziny-latarni/


Latarniane unikaty [4]

Dziś chciałabym powrócić do rzadko goszczącego cyklu o znalezionych unikalnych zdjęciach/ mapach/rycinach. Już w 1 odcinku prezentowałam starą kartkę związaną z latarnią Kikut w Wisełce, a dziś niejako kontynuacja.

Poniżej dwa wyjątkowe ujęcia tej latarni z okresu, kiedy tak naprawdę latarnią nie była. Bowiem wcześniej służyła jedynie jako wieża widokowa.

Fotografia po lewej - pochodzi z okresu po 1900 roku ( z Digitale Bibliothek Mecklenburg Vorpomern)- kiedy wieża miała zadaszenie i można z niej było obserwować okolicę i piekne plaże oraz okoliczne klify. W tym czasie obiekt był opisywany jako Kiekturm i znajdował się w miejscowości Neuendorf - Insel Wollin.

W nawiązaniu do tej fotografii przypomnę - że istnieje bardzo stara niemiecka karta pocztowa z rysunkiem tej wieży. Możecie ją zobaczyć w archiwalnym wpise:

https://latarnica.pl/2019/12/16/latarniane-unikaty/

Fotografia po prawej - zostala wykonana w 1960 roku - pochodzi z moich zbiorów (zakupiona na aukcji internetowej). Pokazuje obiekt już bez zadaszena, w dość kiepskim stanie - tuż przed adaptacją go na latarnię morską. Latarnię nazwano Kikut, a sama wieża jest w miejscowości Wisełka.

Ponizej mapa ukazująca Wisełkę i lokalizację Kikuta (czerwony owal). Ilustracja fragmentu wybrzeża z mapa-turystyczna.pl

Dziś do latarni prowadzi szlak. Znajduje się ona na terenie Wolińskiego Parku Narodowego. Trzeba jednak mocno wytężać wzrok, by dostzrzec ją pośród gęstego lasu porastającego klify. Z resztą ten teren przez dziesięciolecia ulegał znacznym przemianom. Z resztą wystarczy sięgnąć do archiwalnego numeru "Morza".

Poniżej jako ciekawostka zdjęcie latarni opublikowane w miesięczniku "Morze" w 1970 roku gdzie zaskakuje brak gęstych drzew tuż wokół wieży oraz fotografia w miarę współczesna z 2018 roku. (fot. Tomasz Lerczak)

Poniżej historia obiektu w najważniejszych datach:
– ok 1840 r. na wzgórzu zwanym obecnie Kikut wybudowano wieżę która miała pełnić funcke widokowe
–  w 1961 roku oddano w tym miejscu nową latarnię morską poprzez adaptację ponad stuletniej wieży z kamieni
– aby wieża stała się latarnią dobudowano ponad 3-metrowe ceglane podwyższenie
– oficjalne pierwsze zapalenie światła miało się odbyć 15 stycznia 1962 roku
– realne uruchomienie zostało ciut przesunięte i odbyło się 6 lutego 1962 roku
– w 1998 roku przeniesiono drzwi do latarni na stronę południową ze względu na fakt, że w poprzedniej lokalizacji najsilniejsze opadały atakowały właśnie drzwi i powodowały wilgoć i dostawanie się do środka dezszczu
– kilkukrotnie modernizowano aparat optyczny i moc żarówek
– najwieksza ostatnia zmiana w latarenie miała miejsce w 2015 roku - nowa optyka wysokości 33 cm miesci się na stole o wysokości 110 cm  - źrodłem swiatla są lampy LED
– od samego początku była zaplanowana jako obiekt automatyczny, obecnie Baza Oznakowania Nawigacyjnego w Świnoujsciu monituruje parametry latarni i poprawność jej działania
- nie jest udostępniana do zwiedzania mimo swojej długiej historii bycia wieżą widokową

Historia latarni na podstawie: "Polskie latarnie morskie na pocztówkach" Apooniusza Łysejki

Na konie jeszcze taka ciekawostka:

Mimo że Kilku jest niską wieżą (wieża liczy 18,2 m) to jest latarnią z najwyżej położonym światłem na naszym wybrzeżu (91,5 m n.p.m.)

Idealnie oddaje to wizualnie grafika z książeczki pani Małgorzaty Rajchowiak pt. "Świnoujcie - latarnia morska" z 2001 roku wydana przez Wyd ZET Wrocław.


Latarniane (i nie tylko) unikaty [3]

Tak się złożyło, że na kontynuację tego cyklu przyszło mi czekać dwa lata, ale nie miałam żadnych unikalnych zdjęć (przynajmniej w moim mniemaniu) a teraz już kilka się zebrało, to się nimi podzielę.

Bocianica - Hel (inaczej Bocianie Gniazdo)

Kto dobrze zna Hel i jego przedwojenne dzieje kojarzy zapewne popularny punkt widokowy zwany Bocianica. Pojawiał się nawet na oficjalnych kartkach pocztowych ale mało jest nieznanych ujęć. Czym było to miejsce? Wysokość tej wydmy to 15 m n.p.m. (4 mniej od Góry Szwedów), przed wojną była bardzo popularną „wydmą widokową”. Na jej szczyt prowadziła uregulowana "ścieżka" co widać na pierwszym zdjęciu poniżej. Na jej szczycie znajdował się punkt triangulacyjny.

Poniżej archiwalne ujęcia z bliska i daleka (zalesianie Helu, wzniesienie w oddali po prawej to Bocianica)

Obecnie to piaszczysta wydma przy wejściu na plażę nr 64 i jeden z dwóch najwyższych naturalnych wzniesień półwyspu w okolicach samego Helu (drugi to oczywiście Góra Szwedów). Poniżej współczesne zdjęcia tego miejsca. Fot. z grupy facebookowe Hel w obiektywie - Piotr Gadomski (fot. 1) i Monika Kaczuga (fot.2).

Helski Dom Zdrojowy / Kurhaus / Hotel "Polonia"

Moim lekkim bzikiem z nieistniejących obiektów Helu jest popularny przed wojną Dom Zdrojowy usytuowany od strony zatoki. Obecnie są to tereny portowe przechodzące w obiekty przed cyplem. Co jakiś czas prezentuje tutaj rzadkie ujęcia oraz stare fotografie a także co jest najtrudniejsze jakiekolwiek zdjęcia z wnętrzem tego obiektu. Poniżej kilka nowych "odkryć".

Zdjęcia archiwalne z grupy facebookowej Hel w obiektywie

Poniżej lokalizacja z lotu ptaka i zdjęcie z ruinami Kurhausu - po lewej górny narożnik zdjęcia

Poniżej lokalizacja - zdjęcie lotnicze z lat 30-tych XX wieku oraz naniesieni lokalizacji na współczesnej mapie Helu

Poniżej archiwalne zdjęcia obiektu:

Z ciekawostek przypomnę że w okolicy Kurhausu odkopano ślady najstarszej helskiej blizy z XVII wieku - zdjęcie ostatnie, za kopcem widać w tle wieżyczkę Kurhausu. W Kurhausie stałym wakacyjnym gościem był m.in. pisarz Stefan Żeromski.

Na stronie facebookowe latarni morskiej w Świnoujściu trafiłam na dwie unikalne fotografie - latarnia jeszcze przed przebudową (wieża jako wielokąt) i remont wieży po którym stała się okrągła - bardziej odporna na trudne warunki atmosferyczne.

Na temat poniżej znalezionego zdjęcia znalazłam tylko taką informację, że to niewykorzystany projekt na banknot dla NBP wykonany przez twórcę/projektanta naszych banknotów Andrzeja Heidricha. Mnie osobiście bardzo się podoba. Nikogo z czytelników chyba nie zdziwi połączenie sylwetki Stefana Żeromskiego z latarnią morską Rozewie.

Źródło - pinterest.com


Latarniane unikaty [2]

W połowie grudnia wrzuciłam we wpisie kilka ciekawych znalezisk latarnianych z różnych źródeł. Dziś chciałabym się podzielić z Wami kolejnymi.

Stara mapa Półwyspu Helskiego (XVIII wiek)

Fragment mapy z 1794 roku (Robert Laurie &James Whittle, 1794 Prussia, Dantzick). Rozewie jako Rese-hoft i latarnia zaznaczona jako Light House, a Hel występuje jako Hello. Ciekawe jest to, ze mapa pokazuje obecny półwysep jako ciąg małych wysp, a w okolicy dzisiejszej Kuźnicy są jeszcze forty Kazimierzowo i Władysławowo.

Rysunek-plan zabudowa kompleksu latarnianego na Przylądku Rozewie

Plan sytuacyjny z zabudowaniami przy latarni morskiej w Rozewiu, rok 1909.

Fotografia rodzinna Flisów pod latarnią w Helu

Na fotografii Hel, 24 maja 1970 r.- rodzina Flisów (Jadwiga, Sławomir i mały Staszek). Z archiwum Rodziny Flisów - fot. z facebooka ze strony Fundacji im. Stanisława Flisa "Archiwa Pomorskie". Więcej o samej Fundacji na stronie: archiwapomorskie.pl

Latarnia morska Oksywie (nieistniejąca już)

Fotografia opisana jako : Lata 1928-1932, nieduża latarnia morska na cyplu oksywskim. Fot. aukcyjna z serwisu fotopolska

Przedwojenna fotografia z Helu

Hel, grupa letników przed latarnią morską, maj 1930 rok. Fot. aukcyjna.

Zapis ze starej księgi kościelnej w Helu

Poniżej wycinek z zapisu starej księgi kościelnej w Helu z XVII wieku. Tekst informuje: [...] "10 lutego 1673 roku, obsługujący blizę w Helu MICHEL DAHL wraz ze swoją żoną pochowali ich syna, który zmarł na statku parowym"

Serdeczne podziękowania ze tłumaczenie i podesłanie Pani Irenie Elsner - Autorce wspaniałych książek o historii ziemi choczewskiej.

Fotografia główna wpisu Nauris Mozoleff from FreeImages


Latarniane unikaty [1]

Poza natrafianiem na aukcjach internetowych na różne przedmioty latarniane, miewam takie chwile gdy znaleziona rzecz wzbudza we mnie ogromne emocje i aż zapiera dech w piersiach. Wtedy sobie od razu myślę: To unikat!

I dziś chciałabym się kilkoma takimi perełkami z wami podzielić. Wszystkie dotyczą fotografii czy kartek pocztowych. I są tzw archiwaliami bo ukazują daną latarnię z bliższej lub dalszej przeszłości. Jesteście gotowi na nie? Poniżej przegląd kilku z nich.

Na początek bomba! Wieża, która z czasem stała się latarnią morską Kikut na starej niemieckiej kartce pocztowej - wizerunek z okresu gdy była tylko wieżą widokową. Poniżej awers plus rewers kartki - nazewnictwo miejsca z niem. Kiekturm (Neuendorf). Fot. aukcyjna

Fragment karty z przedwojennej locji, na której widać kilka naszych latarni umiejscowionych w terenie - stan okolicy na czas wydania locji/ spisu świateł. Dokładnego roku nie znam. Ciekawostką jest wizerunek latarni morskiej z Jastarni czyli nieistniejącego już obiektu z Boru. Fot. aukcyjna

Poniżej prawdziwy unikat z powojennej Krynicy Morskiej! Na fotografii wykonanej w 1951 roku mamy budowniczych nowej latarni. Sama wieża jeszcze nieotynkowana. A jaka jest historia tej fotografii? Przedrukowuję za stroną tpnmm.pl:

Pan Jerzy Balcerowski dostarczył odnalezione w albumie rodzinnym zdjęcie z roku 1951.

Pan Jerzy przekazał komentarz do zdjęcia, który dołączono do informacji. To zdjęcie było zrobione na zakończenie budowy latarni. Nie mam żadnych innych dokumentów określających rok budowy. W trakcie budowy (połowa realizacji inwestycji) byłem tam, jako 6-cio letni chłopiec. Pamiętam, iż nie wolno mi było wychodzić do lasu sosnowego dochodzącego od strony morza do latarni. Rodzice uzasadniali to licznymi pozostałościami w postaci niewybuchów na tym terenie. Teren budowy był położony na strasznym odludziu. Materiały budowlane w okresie roztopów (jesień, wiosna) były dostarczane barkami z Fromborka. Tylko tyle zapamiętałem z rozmów dorosłych prowadzonych w mojej obecności. Pozdrawiam Jurek B.” Drugi od lewej na zdjęciu (w marynarce) to mój ojciec Stanisław Balcerowski kierownik budowy".

Zdjęcie i komentarz pana Jerzego Balcerowskiego dostarczył sekretarz Towarzystwa pan Lucjan Boroś.

Poniżej fotografia kołobrzeskiego fortu Ujście z latarnią morską. Zdjęcie znalezione na stronie facebookowej poświęconej Twierdzy Kołobrzeg. A opisane tam jest jako: 1990 rok. Z Fortu Ujście znikły dawne napisy. Pisze o tym Jerzy Patan. Fot. z https://www.facebook.com/twierdzakolobrzeg

Na koniec kilka powojennych zdjęć. Kołobrzeg z 1965 roku, Hel z ok. 1955 roku i Hel z 1965 roku (dwie zestawione fotografie). Fot. aukcyjne, ujęcie z 1955 roku ze zbiorów własnych

Fotografia główna wpisu Nauris Mozoleff from FreeImages