Ze starej prasy [107]
Dziś w cyklu z przeglądem starej prasy sięgniemy prawie 100 wstecz, bo do 6 numeru z czerwca 1936 roku czasopisma "Polska na morzu" - był to organ ligi morskiej i kolonialnej - wwczas bardzo popularnej i bedącej niejako oknem na daleki świat.
Na stronie 10-11 ukazał się artykuł Alfreda Świerkosza pt. "Co należy zwiedzić na wybrzeżu" (tak, tego samego który z latarnikiem leonem Wzorkiem współtworzył i propagował w prasie rozewskie legendy na cały kraj).
W artykule tym wspomina m.in. o półwyspie helskim oraz latarni w Borze, helu i oczywiośćie o Górze Szqedów jako miejsca koniecznie do zobaczenia.
Poniżej okładka tego czasopisma
Poniżej strona 10-11 z artykułem Alfreda Świerkosza
Poniżej powiększony fragment o półwyspie helskim i latarniach.
Poniżej fotogrfaia latarni w Helu z lat 30-tych XX wieku, fot. Henryk Poddębski / wikipedia.org
Poniżej latarnia Jastarnia Bor z lat 30-tych XX wieku, fot. L. Durczykiewicz, plany latarni z deutsche-leuchtfeuer.de
Wakacje 2022 [7]
Przez ostatnie lata - w zasadzie podczas każdego pobytu na Półwyspie Helskim - staramy się odwiedzić miejsce lokalizacji wysadzonej podczas II wojny śwatowej latarni w Borze. Mając bazę wypadową w Kuźnicy taka wyprawa zaczyna się na stacji PKP skąd szybką jednostką docieramy w niecałe 30 minut do samego Helu. A tam prosto z peronu ruszamy zamiast do centrum w odwrotnym kierunku, by szybko dojść do Muzeum Obrony Wybrzeża (przechodząc po drodze obok kompleksu Muzeum Helu), minąć je i udać się lasem na drugą stronę torów kolejowych. Tam znamy już tą trasę jak własną kieszeń, choć łatwo nie jest dotrzeć do celu gdy się terenu nie zna. Za pierwszym razem pogubiliśmy się i naddaliśmy wiele drogi.
Dla niewprawnego oka już własciwy teren wygląda nadal jak las tylko z trochę więjszym bałaganem, bo sporo tam pokruszonych cegieł i betonowych odłamków. Ale te wszystkie pozostałości po prawie 100 latach porasta już las i zawładnęła nimi przyroda. Tochę strach mocniej grzebać, bo wciąż zdarzają się tam niebezpieczne niewypały i może dojść do tragedii. Ale dla mnie i każdego wprawnego oka faromaniaka TO miejsce aż iskrzy od historii i czuję ogromną ekscytację ilekroć tam jestem.
Poniżej teren z naprawdę do wypatrzenia pozostałościami wysadzonej latarni.
Fot. Latarnica / czerwiec 2022
Poniżej widok satelitarny z Google Maps - czerwony punkt na górze kadru to ruiny latarni.
Poniżej zbliżenie na położenie "ruin" w stosunku do plaży i nnych militarnych obiektów na półwyspie, foto satelitarne Google Maps
Ze starej prasy [101]
"Gazeta Gdańska" z 16 sierpnia 1937 roku (nr 189) opublikowała na stronie 7 cirekawy artykuł pt. Ostatnie dni wywczasów P. Prezydenta R.P. nad morzem. Tekst dotyczył pobytu Prezydenta Ignacego Mościciecko na waacjach na Półwyspie helskim. Autor opisuje m.in. bardzo ciekawe spotkanie i rozmowy Prezydenta z dwoma latarnikami z Boru: z Janem Detlafem i Piotrem MIczyńskim.
Poniżej winieta gazety:
Poniżej strona okładkowa i strona 7 z artykułem pt. "Ostatnie dni wywczasów P. Prezydenta R.P. nad morzem"
Poniżej widok na cały artykuł
Poniżej powiększenie na treść artykułu
Poniżej latarnia w Borze, którą w 1937 roku odwiedził Prezydent R.P., fot. ze zbiorów NAC
Wakacje 2021 [22] - gdzie była latarnia Bór
Po dwóch wpisach ukazujących uroki spaceru z Helu do lokalizacji nieistniejącej już latarni Jastarnia Bór przyszła pora na pokazanie tego miejsca - stan faktyczny na lato 2021 roku. Wciąż w miejscu gdzie w 1939 roku wysadzono latarnię można znaleźć szczątki świadczące o istnieniu w tym miejscu tego obiektu (zardzewiałe fragmenty metalowe, granitowe stopnie, cegły oznakowane znanąw tamtych czasach cegielnią w Kolibkach (na jednej z fotografii poniżej). Latarnia Bór funkcjonowała w latach 1872-1936, od 1936 roku uruchomiono nową latarnię na górze Szwedów i Bór wtedy przestał już być potrzebny.
Dla zestawienia zmian zachodzących w tym miejscu polecam zajrzeć do archiwalnych wpisów z odwiedzin tego miejsca w roku 2019 i 2020:
https://latarnica.pl/2020/11/02/wakacje-2019-25-jastarnia-bor-vol-3/
https://latarnica.pl/2021/08/04/wakacje-2020-10/
Poniżej fotorelacja z oględzin lasu w miejscu istnienia latarni. Zdjęcie nr 1 jest kluczowe dla tego spaceru. W tym miejscu żegnamy się ze ścieżką idącą praktycznie przez długi odcinek wzdłuż torów kolejowych i wchodzimy w wyraźnie wiodącą pod górę ścieżkę w głąb półwyspu w stronę otwartego morza.
Fot. Latarnica / lipiec 2021
Zakamuflowany Bór
Dziś krótka historia unikatowego zdjęcia z nieistniejącą latarnią w Borze , które zostało dawno temu błędnie opisane, ale na szczęście trafiło do grupy osób, które mogły podpowiedzieć co tak naprawdę pokazuje.
Znana mi, mieszkająca w Niemczech pani Irena Elsner (autorka książek i grupy historycznej na Facebooku dotyczących historii Chorzewa i okolic) przeglądając niemieckie źródła i archiwalia natrafiła na fotografię opisaną po niemiecku jako: Willa rodziny Rodenacker z Gdańska na wydmach w Helu, w tle latarnia morska. Lata 30-te XX wieku.
Poniżej ta fotografia, ze zbiorów p. Ireny Elsner
W grupie miłośników Helu i okolic szybciutko przyjrzeliśmy się zdjęciu i od razu było jasne, że w tle to latarnia Bór pod Helem (jak pokazuje fragment archiwalnej mapy w nagłówku wpisu - na wysokości kiedyś istniejącego przystanku kolejowego o nazwie "Bór"). Czyli latarnia została zidentyfikowana (aby nie mylić jej z przedwojenną z samego Helu, bo są jej podobne ujęcia na tle letnich domów i willi - pokaże to na samym końcu).
Serce mi od razu zadrżało jak zobaczyłam to zdjęcie, bo od razu widziałam że to Bór, a fotografie tej latarni są zawsze unikatami. Natomiast nie potrafiłam potwierdzić podpisu dotyczącego willi i jej właścicieli. Jednak zupełnie mi nie pasowało, aby w tym miejscu (bo w końcu mamy już za sobą dwukrotny pobyt w miejscu gdzie są szczątki wysadzonej latarni Bór) mogły nawet kiedyś istnieć wille letniskowe, bo to jednak był naprawdę teren z dala od siedzib ludzkich.
Z pomocą i wiedzą szybko przyszedł pan Mirosław Kuklik - dyrektor Muzeum Ziemi Puckiej i autor tryptyku helskiego. Dla niego potwierdzenie lub zaprzeczenie temu opisowi była proste do zrewidowania. Napisał: "[...] to fantastyczne zdjęcie budynku latarników obsługujących latarnię Hel - Bór. Willa Rodenackerów stała w zupełnie innym miejscu w pobliżu cypla helskiego za kurhausem.
Poniżej zdjęcia właściwej willi Rodenackerów. Ilustracje Mirosław Kuklik/ Tryptyk helski.
Wille Rodenackerów i Magnusów na cyplu helskim. Rysunek Rity Rodenacker.
Carmen Rita Rodenacker i jej siostra Hela przed helskim domkiem letniskowym.
Poniżej (o czym wspomniałam wcześniej) analogiczne kadrem zdjęcie faktycznie helskich willi / domków letniskowych z prawdziwą helską latarnią morską w tle. Dla miłośnika latarni na pierwszy rzut oka widać że obu fotografiach są bardzo różne wieże i laterny (Bór i Hel).
Fot. karta aukcyjna
Skoro zdjęcie ukazuje dom latarników może ukazywać jednego z nich z rodziną, albo letnikami, którzy do latarni w Borze również docierali. Widać przecież dwie eleganckie panie plus odłożone na bok parasolki. Może tego dnia padało, może miały chronić od słońca. Pan w środku wydaje się jakby miał mundur, ale nie widać tego na tyle dokładnie by można to stwierdzić ze 100-procentową pewnością.
I tak kończy się małe "zamieszczanie" ze starą helska fotografią błędnie opisaną i wywołującą dyskusję. Ważne, że doszliśmy do właściwych wniosków po analizie tego zachwycającego kadru z lat 30-tych X wieku.
Na koniec jeszcze dwa ujęcia Boru (na drugim również widać dom latarników i latarnię w tle). Fot. 1 - kartka aukcyjna, fot.2 ze zbiorów Apoloniusza Łysejko
