Dziś trzeci i ostatni odcinek artykułu Władysława Szarskiego na temat helskich bliz.
Nowa latarnia w HELU
W 1942 roku, w czasie okupacji niemieckiej, odbudowano latarnię pilnie potrzebną dla nawigacji w bezcennej dla Kriegsmarine Zatoce Gdańskiej, gdzie Niemcy ulokowali stocznie, zakłady doświadczalne i szkoły morskie Marynarki Wojennej. Wybudowano ją w formie ośmiokątnej wieży z czerwono-brunatnej cegły, zwężającej się ku górze i zakończonej galerią pod stożkowym dachem. Na latarni zainstalowano dwie ogromne żarówki po 1000 W umieszczone na obrotowym stole i cylindryczną soczewkę Fresnela. Świeciła się jedna żarówka, główna, a w przypadku jej przepalenia automatycznie była podawana na jej miejsce druga, zapasowa. Kąt świecenia obejmuje 360 stopni i latarnia jest widoczna tak od strony otwartego morza, jak i od strony portów Trójmiasta i zatoki Puckiej. Latarnia ma 41,5 m wysokości, a jej światło widać nawet z odległości 18 Mm. Na jej galerię prowadzi 197 stopni.
Poniżej powojenne kartki z nową helską latarnią
Pocztówki ze zbiorów Latarnicy
Latarnia szczęśliwie przetrwała radzieckie ataki lotnicze w 1944 roku, gdy Hel stanowił jedną z ostatnich enklaw obrony niemieckiej i dostała się nietknięta w polskie ręce, dalej pełniąc swoją rolę bezcennego obiektu nawigacyjnego.
Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że przewodniki z czasów PRL-u, nie chcąc podkreślac roli Prus w rozwoju Helu, a może licząc na nieuctwo turystów pisały, że latarnię odbudował „lud kaszubski” – cóż, można to interpretować i tak….
Latarnię jako „obiekt strategiczny” zamknięto po wojnie dla publiczności na wiele lat, nie wolno jej było nawet oficjalnie fotografować, aż w końcu 1 sierpnia 1994 roku udostępniono ją w sezonie do zwiedzania.
W międzyczasie latarnie przeszła szereg modernizacji, które wymuszał upływ czasu i postęp techniczny – w 1988 roku zmieniono dach i zdjęto ozdobna iglicę, która do dziś stoi w bliskości latarni.
W 1989 r. zainstalowano na niej antenę radaru nawigacyjnego, a w roku 1992 wykonano ze stali nierdzewnej nowy dach laterny, na którym umieszczono się wiele różnorodnych anten. Zdjęty wraz z iglicą daszek umieszczono w plenerowej ekspozycji Muzeum Rybołówstwa.
Poniżej dach laterny (teren przy Muzeum Rybołówstwa) oraz oglica z dachu helskiej blizy – w ogrodzie przy zabytkowym domu latarników pod latarnią w Helu
Fot. Latarnica / czerwiec 2018 [4x]
Przy dobrej pogodzie z jej galeryjki położonej na wysokości światła widać na zachodzie porty i wzgórza Trójmiasta, a na północy zdewastowaną, nieczynną, stalową latarnię morską na Górze Szwedów i wojskowe maszty różnych instalacji łączności używane aż do obecnych lat.
Poniżej widok z laterny na wieżę wojskową oraz optyka helskiej blizy
Fot. Latarnica / czerwiec 2017
W 2001 roku, po 59 latach eksploatacji helska latarnia doczekała się kapitalnego remontu – gdyż pękały jej mury. Podstawę latarni wzmocniono żelbetowym pierścieniem, a nadwątlone ściany opasano wkutymi w mur pięcioma stalowymi obejmami. Remont zakończono w maju 2002 roku.
W ostatnich latach tuż przy galerii laterny zostały zamontowane anteny telefonii komórkowej GSM, co znacznie oszpeciło wygląd całej latarni.
Poniżej współczesny wygląd górnej partii latarni
Fot. Latarnica / czerwiec 2018 [2x]
Chociaż nie jest ona formalnie wpisana do rejestru zabytków, to jednak jest obiektem niezwykle ciekawym i wartym odwiedzenia.
Dane techniczne:
– położenie: 54o36’06” szer.N, 18o48’54” dług. E
– wysokość światła ponad wodą – 38,5 m n.p.m.
– zasięg – 18 Mm (33,3 km)
– charakterystyka światła: izofazowe (światło: 5,0 s; przerwa: 5,0 s; okres: 10,0 s )
Poniżej cała sylwetka helskiej latarni:
Fot. Latarnica / czerwiec 2018 [2x]
Tekst: Władysław Valle Szarski – dyrektor Muzeum Obrony Wybrzeża w Helu
Fot. główna wpisu – Latarnica 2018